روز جهانی ایدز چه روزی است؟ همه چیز درباره ایدز

روز جهانی ایدز چه زمانی است؟
روز جهانی ایدز هر ساله در تاریخ اول دسامبر (۱۰ آذر) در سراسر جهان برگزار می‌شود. این روز با هدف افزایش آگاهی درباره بیماری ایدز و گرامیداشت یاد افرادی که جان خود را به علت این بیماری از دست داده‌اند، برگزار می شود. اولین مراسم رسمی روز جهانی ایدز در سال ۱۹۸۸ برگزار شد.

به همین مناسبت، ما نیز مقاله‌ای درباره ایدز، روش‌های انتقال، و راه‌های پیشگیری از این بیماری آماده کرده‌ایم تا به آگاهی‌بخشی در این زمینه کمک کنیم.

هدف روز جهانی ایدز چیست؟

• آگاهی و آموزش: ترویج درک انتقال ایدز، پیشگیری و درمان برای کاهش تبعیض نسبت به افرادی که دچار این بیماری هستند.

• حمایت از افراد آسیب دیده: حمایت مالی و روانی و کمک به افراد مبتلا به HIV

• گرامیداشت: یاد کسانی که بر اثر بیماری های مرتبط با ایدز درگذشته اند را گرامی می دارند.

ایدز چیست؟

ایدز به انگلیسی AIDS (Acquired immune deficiency syndrom )  نوعی بیماری نقص سیستم ایمنی است که توسط ویروس HIV ایجاد می شود. این ویروس به سلول های ایمنی مخصوصا نوعی از سلول های سفید خون حمله می کند و با از بین بردن این سلول ها بدن را در برابر بیماری های دیگر مانند سرطان ضعیف می کند.

تفاوت ایدز و HIV چیست؟

به نقل از سایت hiv.gov  :

AIDS is the late stage of HIV infection that occurs when the body’s immune system is badly damaged because of the virus. In the U.S., most people with HIV do not develop AIDS because taking HIV medicine as prescribed stops the progression of the disease.

ایدز مرحله آخر عفونت HIV است که زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن به دلیل ویروس به شدت آسیب ببیند. در ایالات متحده، اکثر افراد مبتلا به اچ آی وی به ایدز مبتلا نمی شوند زیرا مصرف داروهای HIV طبق تجویز، پیشرفت بیماری را متوقف می کند.

مراحل ابتلا به ایدز

عفونت HIV معمولاً سه مرحله دارد:

1. عفونت حاد (Acute HIV Infection):
   • این مرحله معمولاً ۲ تا ۴ هفته پس از ورود ویروس به بدن رخ می‌دهد.
   • علائمی شبیه آنفلوآنزا مانند تب، سردرد وتورم غدد لنفاوی ممکن است ظاهر شود.
   • در این مرحله، ویروس به سرعت در بدن تکثیر می‌شود و به سلول‌های CD4 حمله می‌کند.
2. عفونت مزمن (Chronic HIV Infection):
   • این مرحله ممکن است سال‌ها بدون علائم خاصی ادامه یابد.
   • ویروس همچنان در حال تخریب سیستم ایمنی است.
   • برخی علائم ممکن است شامل خستگی مداوم، تورم غدد لنفاوی و عفونت‌های مکرر باشد.
3. ایدز (AIDS):
   • این مرحله نهایی زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی به شدت آسیب دیده باشد.
   • بیماران در این مرحله مستعد ابتلا به عفونت‌های جدی و سرطان‌ها هستند.

علائم HIV

علائم اولیه که در مرحله حاد ممکن است مشاهده شوند شامل تب و لرز، تورم غدد لنفاوی، حالت تهوع و ناراحتی معده، بثورات پوستی و گلودرد هستند. در این مرحله علائم بیشتر شبیه به آنفولانزا است و یا ممکن است فرد بدون علامت باشد و با آزمایش می توان بیماری را تشخیص داد. در این مرحله امکان انتقال بیماری وجود دارد حتی اگر فرد علائمی نداشته باشد.

علائم مرحله مزمن که حدود یک ماه بعد از ورود ویروس شروع می شود ممکن است شامل تب مکرر، تورم غدد، سردرد و بدن درد، استفراغ و اسهال، تعریق، عفونت دهان، عفونت واژن ، زونا و ذات الریه باشد و یا حتی تا چند سال بدون علامت باشد.

تعداد مبتلایان به ایدز چقدر است؟

طبق آخرین آمارهای منتشر شده توسط سازمان‌های بهداشت جهانی، حدود ۳۹ میلیون نفر در سراسر جهان با ویروس HIV زندگی می‌کنند. این بیماری به عنوان یک همه‌گیری جهانی شناخته می‌شود و همچنان یکی از بزرگترین چالش‌های بهداشتی جهان است.

نماد ایدز چیست؟

نماد آگاهی از ایدز روبان قرمز است. روبان قرمز اولین بار در سال 1991 مورد استفاده قرار گرفت و از آن زمان به یک نماد بین المللی برای حمایت از افراد مبتلا به ایدز تبدیل شده است.

نحوه انتقال HIV

ویروس HIV از طریق برخی از مایعات که مقادیر زیادی از ویروس در آن ها هست منتقل می‌شود. این مایعات عبارتند از:

• خون
• مایعات جنسی (مایع منی و ترشحات واژن)
• شیر مادر
• مایع مقعدی
• مایع پیش از انزال

1)انتقال از طریق تماس جنسی

این راه از رایج ترین راه های انتقال ویروس HIV است که درصورت داشتن یک رابطه محافظت نشده می تواند اتفاق بیفتد. این روابط شامل موارد زیر است

• رابطه جنسی واژینال در اثر انتقال مایعات جنسی
• رابطه جنسی مقعدی : احتمال انتقال در این رابطه بیشتر است زیرا مقعد بافت آسیب پذیری دارد و به علت وجود زخم های ریز ممکن است بیماری منتقل شود.
• رابطه جنسی دهانی در موارد نادر و در صورت وجود زخم کوچک یا خونریزی در دهان

2)انتقال از طریق خون آلوده

ویروس می‌تواند از طریق تماس مستقیم با خون آلوده منتقل شود، از جمله:

• استفاده از سرنگ یا سوزن مشترک، به‌ویژه در میان مصرف‌کنندگان مواد مخدر تزریقی.
• انتقال خون یا فرآورده‌های خونی آلوده
• استفاده از ابزارهای پزشکی ضدعفونی نشده مانند تجهیزات جراحی یا دندان‌پزشکی آلوده.
• استفاده از وسایل خالکوبی، پیرسینگ، یا تیغ آلوده.

3) انتقال از مادر به کودک

ویروس می‌تواند در مراحل زیر از مادر مبتلا به HIV به نوزاد منتقل شود:

• دوران بارداری از طریق جفت انتقال یابد.
• هنگام زایمان در اثر تماس نوزاد با خون یا ترشحات مادر
• دوران شیردهی از طریق شیر مادر

4) انتقال از طریق زخم‌های باز و تماس مستقیم

اگر خون آلوده با زخم باز، بریدگی یا غشاهای مخاطی (مانند دهان، چشم یا بینی) تماس پیدا کند، احتمال انتقال وجود دارد.

روش‌هایی که HIV منتقل نمی‌شود:

در برخی تماس ها مقدار ویروس در حدی نیست که بتواند طرف مقابل را بیمار کند. ویروس HIV از طریق موارد زیر منتقل نمی‌شود:

• انتقال ایدز با تماس عادی: دست دادن، بغل کردن، یا بوسیدن.
• انتقال ویروس با بزاق، اشک، یا عرق حتی اگر فرد مبتلا باشد انتقال نمی افتد.
• انتقال HIV در اثر استفاده مشترک از ظروف غذاخوری، سرویس بهداشتی، یا استخر.
• انتقال ایدز در اثر نیش حشرات (مانند پشه) امکان پذیر نیست.

نحوه تشخیص ایدز

HIV از طریق آزمایش خون یا بزاق قابل تشخیص است. سه نوع آزمایش اصلی برای تشخیص عفونت HIV وجود دارد:  

• تست های آنتی بادی: این آزمایش ها به دنبال آنتی بادی های HIV هستند. این آنتی بادی ها درواقع پروتئین هایی هستند که بدن در پاسخ به ویروس تولید می کند. معمولا تست های سریع و تست های خانگی تست سنجش میزان آنتی بادی هستند.  

• تست های آنتی ژن/آنتی بادی: این آزمایش ها هم آنتی بادی های HIV و هم آنتی ژن های HIV را که بخشی از خود ویروس هستند، اندازه گیری می کنند. این آزمایش ها باعث تشخیص زودتر و دقیق تر ویروس می شوند.  

• تست های اسید نوکلئیک (NATs): این آزمایش ها به طور مستقیم ویروس HIV را در خون شناسایی می کنند. آنها حساس ترین نوع آزمایش HIV هستند و می توانند عفونت HIV را خیلی زود پس از قرار گرفتن در معرض ویروس تشخیص دهند.  

• تشخیص ایدز مربوط به زمانی است که تعداد سلول‌های CD4 در فرد مبتلا کمتر از 200 سلول در هر میلی‌متر مکعب خون باشد یا به عفونت‌هایی که معمولا در افراد دارای نقص سیستم ایمنی وجود دارد مبتلا شده باشد.

درمان ایدز

در حال حاضر  هیچ درمان قطعی برای HIV یا ایدز وجود ندارد ولی درمان های ضدویروسی می توانند با کنترل این ویروس عمر مفید فرد را افزایش دهند و اگر به موقع درمان شروع شود می تواند باعث فراهم کردن یک زندگی طولانی شود.

درمان ضد رتروویروسی (ART)

داروهای ضدویروسی که برای درمان این بیماری استفاده می شوند اثرات زیر را دارند:

• کاهش بار ویروسی : این داروها ویروس HIV را در بدن سرکوب می کنند و میزان این ویروس را تا اندازه ای که در آزمایش قابل شناسایی نباشد کاهش می دهند.

• پیشگیری از تبدیل HIV به ایدز : درصورتی که این ویروس درمان نشود بعد از چند سال می تواند به مرحله شدیدتری به نام ایدز تبدیل شود و طول عمر بیمار را کاهش دهد که این داروها جلوی این اتفاق را می گیرند.

• بازسازی سیستم ایمنی: این داروها باعث بهبود سلول های سفید خون می شوند که در ایمنی بدن نقش مهمی دارند.

• کاهش خطر انتقال HIV : درمان فرد می تواند بار ویروس را کم کرده و از این انتقال این بیماری را به صفر برساند. این مسئله مخصوصا برای جلوگیری از انتقال ویروس از مادر به کودک بسیار مهم است.

• بهبود کیفیت زندگی: درمان ویروس می تواند علائم این بیماری را کاهش دهد و فرد به این ترتیب می تواند زندگی عادی داشته باشد. هم چنین طول عمر بیماران درصورت درمان به موقع افزایش می یابد و سال های طولانی می توانند زندگی کنند.

پیشگیری از ایدز

پیشگیری از ابتلا به ایدز با آموزش و استمرار امکان پذیر است و زندگی با یک فردی که دچار ایدز شده غیر ممکن نیست. روش های پیشگیری از ایدز به شرح زیر است:

1. رابطه جنسی محافظت شده

• استفاده از کاندوم

به نقل از سازمان بهداشت جهانی WHO :

Reduce the risk of HIV infection by using a male or female condom during sex.

با استفاده از کاندوم مردانه یا زنانه در حین رابطه جنسی، خطر ابتلا به HIV را کاهش دهید.

استفاده مداوم از کاندوم مردانه یا زنانه در طول رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی به طور قابل توجهی خطر انتقال HIV را کاهش می دهد. برای خرید کاندوم با ارسال محرمانه می توانید به سایت خجالت کده مراجعه نمائید.

• کاهش تعداد شرکای جنسی: شرکای جنسی زیاد مخصوصا اگر از سابقه جنسی آن ها خبر ندارید می تواند خطرناک باشد.

• آزمایش و غربالگری منظم : چکاپ های دوره ای مخصوصا اگر در نزدیکان خود فرد دچار بیماری دارید مهم است.

• درمان عفونت‌های مقاربتی (STI): درمان سریع سایر بیماری‌های مقاربتی خطر انتقال HIV را کاهش می‌دهد، زیرا بیماری‌های مقاربتی می‌توانند نقاط ورود ویروس را ایجاد کنند.

2. پیشگیری پیش از مواجهه (PrEP)

PrEP شامل مصرف روزانه دارو (مانند تنوفوویر/امتریسیتابین) برای جلوگیری از عفونت HIV است.

این روش برای افرادی که در معرض خطر هستند توصیه می شود، مانند:

• کسانی که با شریک HIV مثبت در ارتباط هستند.

• افرادی که درگیر رابطه جنسی محافظت نشده با شرکای ناشناخته HIV هستند.

• مصرف کنندگان مواد مخدر تزریقی که سوزن های مشترک دارند.

3. پیشگیری پس از مواجهه (PEP)

PEP شامل مصرف داروهای ضد رتروویروسی در 72 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض احتمالی HIV برای جلوگیری از عفونت است. این مورد می تواند بعد از رابطه جنسی محافظت نشده با یک فرد مورد استفاده قرار گیرد.

4. جلوگیری از انتقال ایدز از طریق خون

• اجتناب از سوزن مشترک: مصرف کنندگان مواد مخدر تزریقی باید هر بار از سوزن های تمیز و استریل استفاده کنند.

• غربالگری خون: چک کنید که خونی که می خواهد منتقل شود تست HIV روی آن انجام شده باشد.

• اقدامات پزشکی ایمن: از تجهیزات ضدعفونی شده برای اقدامات پزشکی و زیبایی مانند خالکوبی یا سوراخ کردن (پیرسینگ) استفاده کنید.

5. پیشگیری از انتقال ایدز از مادر به کودک

زنان باردار HIV مثبت می توانند از انتقال ویروس به جنین خود با موارد زیر جلوگیری کنند:

• مصرف داروهای ضدویروسی در دوران بارداری، زایمان و شیردهی.

• در صورت توصیه پزشک، سزارین را انتخاب کنید.

• اگر می توانید از شیرخشک به جای شیرمادر استفاده کنید.

6. آموزش دادن به افراد

• آموزش جامع جنسی: اطلاع رسانی به مردم در مورد HIV، راه های انتقال و پیشگیری مخصوصا از طریق رابطه جنسی در جوانان.

• تشویق به آزمایش و درمان در افرادی که ممکن است درمعرض بیماری بوده باشند.

7. درمان شریک

اگر یکی از شرکا HIV مثبت باشد، مصرف داروهای ضدویروسی می تواند باعث کاهش بارویروسی این بیماری شده و در نتیجه امکان انتقال آن وجود نداشته باشد.

8. تست و مشاوره منظم

• آزمایشات مکرر: به ویژه برای افراد در گروه های پرخطر.

• خدمات مشاوره: ارائه حمایت عاطفی و تشویق رفتارهای ایمن.

 

 سوالات متداول

آیا ایدز با رابطه جنسی منتقل می شود؟

بله رابطه جنسی محافظت نشده می تواند منجر به انتقال این بیماری شود زیرا یکی از راه های انتقال ترشحات جنسی است.

آیا زمانی که فرد هیچ علائمی ندارد بیماری قابل انتقال است؟

بله این ویروس تا چندسال ممکن است در بدن فرد بدون علامت و در عین حال قابل انتقال باشد.

هنگام ابتلا به ایدز به چه پزشکی مراجعه کنم؟

هنگام ابتلا برای تشخیص و درمان این بیماری می توانید به پزشک متخصص عفونی مراجعه نمائید.